Aan het begin van de 20e eeuw was het zakhorloge de meest voorkomende en praktische manier om te kijken hoe laat het was.
Hans Wilsdorf, die in 1900 zijn loopbaan begon in een horlogefabriek in La Chaux-de-Fonds, zag hoe levensstijlen veranderden en vooral hoe sport en buitenactiviteiten in populariteit toenamen. De man die een paar jaar later Rolex zou oprichten, realiseerde zich dat zakhorloges, die ter bescherming in de kleding moesten worden opgeborgen, niet geschikt waren om bij dit soort bezigheden te worden gebruikt. Hij was een ondernemende man met een visie en hij besloot polshorloges te gaan maken waarop hun eigenaren in hun moderne, actieve leven konden rekenen vanwege hun betrouwbaarheid en precisie.
We moeten een manier vinden om een waterdicht polshorloge te maken.
Hans Wilsdorf, 1914
Een van de grootste uitdagingen voor Hans Wilsdorf was het vinden van een manier om de horlogekasten te beschermen tegen stof en vocht, die, als ze in de kast zouden komen, tot vervuiling of roestvorming zouden kunnen leiden. In een brief uit 1914 sprak hij met Aegler, de firma uit Bienne die later Manufacture des Montres Rolex S.A. zou worden, over zijn plannen: “We moeten een manier vinden om een waterdicht polshorloge te maken.”
In 1922 introduceerde Rolex de Submarine, een horloge dat vastzat aan een scharnier in een buitenkast waarvan de bezel en het horlogeglas waren vastgeschroefd om het omhulsel waterdicht te maken. Om bij de kroon te kunnen (voor het opwinden van het horloge of om de tijd in te stellen), moest de buitenkast worden geopend. De Submarine was de eerste stap in Hans Wilsdorfs pogingen om een horlogekast te maken die volledig afsluitbaar en eenvoudig te gebruiken was.
De Oyster-kast, het resultaat van deze inzet, werd vier jaar later, in 1926, gepatenteerd. Een systeem waarbij de bezel, kastachterkant en opwindkroon tegen de middenkast werden vastgeschroefd, zorgde ervoor dat de kast hermetisch was afgesloten en beschermde de binnenkant van het horloge tegen schadelijke elementen van buitenaf. Hans Wilsdorf koos ervoor het horloge (en de kast) de naam ‘Oyster’ (oester) te geven, omdat het “net zoals een oester, een onbeperkte tijd onder water kan blijven, zonder dat de onderdelen worden aangetast.” Deze uitvinding betekende een gigantische doorbraak in de horlogegeschiedenis.
Het daaropvolgende jaar besloot Hans Wilsdorf op een ongekende, originele manier reclame te maken voor de uitzonderlijke kwaliteiten van zijn Oyster-horloge. Hij had vernomen dat Mercedes Gleitze, een jonge secretaresse uit het Engelse Brighton, zich aan het voorbereiden was om het Kanaal over te zwemmen. Als het zou lukken, zou zij de eerste Britse zijn die dit zou hebben bereikt. Hij vroeg haar of ze een Oyster wilde dragen om aan te tonen dat het horloge volledig waterdicht was. Na afloop van Gleitzes loeizware zwemtocht in het ijskoude water schreef een journalist van The Times dat ze “een klein gouden horloge droeg, dat, zo bleek […] de hele tijd de juiste tijd is blijven aangeven.”
De Oyster was dankzij de hermetische Oyster-kast ’s werelds eerste waterdichte polshorloge.
De Oyster-kast, een revolutionair ontwerp
De perfect hermetische Oyster-kast is kenmerkend voor Rolex-horloges. Deze in 1926 gepatenteerde uitvinding bestaat uit een bezel, kastachterkant en opwindkroon die worden vastgeschroefd op de middenkast. In de loop der tijd zijn deze onderdelen verder ontwikkeld om de waterdichtheid van het horloge te verbeteren en om aan de eisen van duikers te kunnen voldoen, die dankzij beter duikmateriaal en nieuwe technieken steeds dieper konden duiken.
De bezel op de oorspronkelijke Oyster-kast was gekarteld, zodat hij kon worden vastgeschroefd op de middenkast met een speciaal voor Rolex ontwikkeld gereedschap. De constructie van de Oyster-kast werd in de daaropvolgende jaren verder ontwikkeld waardoor hij robuuster en betrouwbaarder werd. De technische wijzigingen aan de kast maakten het ook mogelijk dat er een draaibare bezel, met name op de duikhorloges, kon worden geplaatst.
De kroon op de oorspronkelijke Oyster-kast werd vastgeschroefd op de middenkast. In 1953 introduceerde Rolex de Twinlock-opwindkroon, een gepatenteerd systeem met een dubbele afdichting. Dit principe werd met de Triplock-opwindkroon in 1970 verder uitgebreid. Hij had een additioneel afgesloten zone wat zorgde voor een nog betere waterdichtheid van de horloges met deze opwindkroon (waaronder de duikmodellen).
De achterkant van de Oyster-kast was (en is nog steeds) voorzien van fijne kartels waardoor hij hermetisch kan worden vastgeschroefd op de middenkast. Op de huidige duikhorloges, afhankelijk van het model of de versie, is de kastachterkant gemaakt van Oystersteel of 18 kt goud.
Diepgaan
De veranderende levensstijlen hadden Rolex er eerder toe aangezet om een waterdichte kast uit te vinden. Nu ging het merk zich richten op het ontwerp en de ontwikkeling van polshorloges die voldeden aan de eisen van de nieuwe diepzeeduikers. In 1953 werd de Submariner gelanceerd. Het was het eerste duikhorloge dat tot een diepte van 100 meter gegarandeerd waterdicht was. Dit polshorloge had een draaibare bezel met een schaalverdeling waarmee de duikers konden zien hoelang ze onder water waren en zo de zuurstofreserve makkelijker in de gaten konden houden. De beveiliging van de Oyster-kast werd verbeterd door een nieuwe vast te schroeven opwindkroon met het Twinlock-systeem waardoor het horloge beschikte over twee afgesloten zones.
Dit element werd in 1970 uitgebreid met de introductie van een derde afgedichte zone. De Triplock-opwindkroon was geboren. De wijzers en uurmarkeringen werden gecoat met lichtgevend materiaal, waardoor de duikers ook de tijd konden aflezen in de donkere omstandigheden onder water. Rolex ging door met het boeken van technische vooruitgang wat ertoe leidde dat in 1954 de Submariner nog waterdicht was tot op een diepte van 200 meter en in 1989 tot op een diepte van 300 meter. De versie met datumweergave, geïntroduceerd in 1969, werd in 1979 waterdicht tot op een diepte van 300 meter.
Rolex was een van de eerste merken die uitzonderlijke personen bij hun ondernemingen en onderzoek ging begeleiden. Hans Wilsdorf werkte met onderzoekers samen door ze tijdens hun expedities te voorzien van Oyster-horloges. Hij zag de wereld als een levend laboratorium en begreep dat een samenwerking voor beide partijen voordelig zou zijn. Om de betrouwbaarheid van de horloges te kunnen testen, vroeg Rolex professionele duikers om ze tijdens hun missies te dragen. Hierna werden hun ervaringen en voorstellen voor ergonomische of technische verbeteringen verzameld. Deze manier van werken werd een vast onderdeel van het ontwikkelingsproces bij Rolex.
Een van de mensen waar Rolex mee samenwerkte voor het testen van de Submariner, was de Franse onderwaterfotograaf, ingenieur en ontdekker Dimitri Rebikoff. Rebikoff maakte in vijf maanden tijd maar liefst 132 duiken met het horloge tot een diepte tussen de 12 en de 60 meter. Zijn verslag was heel positief: “Dit horloge heeft niet alleen naar volle tevredenheid gefunctioneerd onder extreem moeilijke duikomstandigheden die bijzonder belastend voor het gebruikte materiaal waren, maar het is ook een onmisbaar accessoire gebleken voor het duiken met onafhankelijk functionerende uitrusting.”
Een kijkje in de diepte
Bepaalde wetenschappelijke onderwaterprojecten en -expedities bleken de ideale gelegenheid voor Rolex om de horloges in de praktijk te testen. In 1960 ging het merk voor zo’n project een samenwerkingsverband aan. Het was een expeditie geleid door de Zwitserse oceanograaf Jacques Piccard en Luitenant Don Walsh van de Amerikaanse marine. Op 23 januari, aan boord van de bathyscaaf Trieste – ontworpen door Jacques’ vader, Auguste Piccard, een Zwitserse natuurkundige en ontdekker waar Rolex mee samenwerkte sinds het begin van de jaren 50 – lukte het Piccard en Walsh om af te dalen tot het diepste deel van de oceanen, de Marianentrog in de Stille Oceaan.
Een experimenteel Rolex-horloge met de naam Deep Sea Special was vastgemaakt aan de buitenkant van de onderzeeër en begeleidde de twee mannen naar de extreme diepte van 10.916 meter. Het bol geslepen horlogeglas was speciaal ontworpen om de enorme druk op dergelijke diepte te kunnen weerstaan. Toen de Trieste weer bovenkwam na zo’n acht en een half uur onder water, bleek het horloge nog steeds de juiste tijd aan te geven. Het was de bevestiging dat het merk tijdens het ontwerp de juiste technische keuzes had gemaakt. Het zou jaren duren voordat een dergelijke expeditie opnieuw zou worden uitgevoerd.
Het horloge voor de diepzeeduikers
In de jaren zestig werden technieken ontwikkeld die langdurig duiken op steeds grotere diepten mogelijk maakten. Een van deze nieuwe methoden, speciaal ontwikkeld voor duikers die bijvoorbeeld aan onderzeese infrastructuren werken, was het ‘saturatieduiken’. Een speciaal mengsel van ademgassen met een hoog percentage aan helium maakt het voor duikers mogelijk om meerdere dagen of zelfs weken onder water te blijven en voorkomt dat het lichaam te maken krijgt met de schadelijke effecten die worden veroorzaakt door de druk op grote diepte. Ook moeten de duikers in een omgeving blijven waarin de druk gelijk is aan die van het water op die diepte.
De duikers blijven daarom meerdere dagen of weken achter elkaar in een hogedrukkamer onder water, die zij alleen verlaten om hun duikexpedities uit te voeren. Zo hoeven zij slechts één keer, aan het einde van de missie, het decompressieproces te doorgaan. De decompressie kan meerdere dagen duren, afhankelijk van de tijd die onderwater is doorgebracht en de diepte waarop is gewerkt.
In de hogedrukkamers vullen de horloges zich geleidelijk met helium, een gas met zulke kleine atomen dat ze door de waterdichte pakkingen kunnen dringen. Tijdens de decompressiefase kan het helium niet uit de kast ontsnappen, waardoor drukverschil kan ontstaan tussen de binnenkant van het horloge en de drukcabine. Omdat de drukvereffening tussen de binnenkant van het horloge en de drukcabine niet snel genoeg kan plaatsvinden, kan het horloge beschadigd raken of het horlogeglas breken. In 1967 vroeg Rolex patent aan op het heliumventiel. Dit is een veiligheidsventiel dat automatisch wordt geactiveerd wanneer de druk binnen in de kast te hoog wordt, zodat het overtollige gas kan ontsnappen.
In hetzelfde jaar introduceerde Rolex de Sea-Dweller, een duikhorloge dat gegarandeerd waterdicht was tot 610 meter. In 1978 werd dit verhoogd tot 1220 meter. Het horloge was voorzien van een heliumventiel en daardoor het ideale hulpmiddel voor saturatieduikers, de ontdekkers en pioniers van de diepzee. Vanzelfsprekend ging het merk een samenwerkingsverband aan met het project Tektite waarbij in 1969 vier aquanauten 58 dagen onder water doorbrachten. De duikers waren voorzien van Rolex-horloges. Het jaar daarop, ter gelegenheid van de Tektite II, leidde Sylvia Earle een missie die uitsluitend bestond uit vrouwelijke wetenschappers. De marien biologe die sinds 1982 Rolex Testimonee is en sinds 1999 National Geographic Society Explorer-in-Residence, droeg in die twee weken dat zij in het onderwaterhabitat aan het werk was een Rolex-horloge.
In 1967 ging Rolex een samenwerkingsverband aan met HYCO (International Hydrodynamics Company), een Canadees bedrijf gespecialiseerd in de ontwikkeling van onderzeeërs. Rolex heeft bij meerdere missies Sea-Dweller-horloges vastgemaakt aan de buitenkant van HYCO-duikboten. Na een duik van ongeveer vier uur op een diepte van 411 meter, stuurde HYCO aan Rolex zijn bevindingen over de prestaties van de Sea-Dweller: “Gedurende alle testfases deed het horloge het perfect.”
Gedurende alle testfases deed het horloge het perfect.
HYCO, 1967
In 1971 kondigde Rolex zijn partnerschap aan met Comex (Compagnie Maritime d’Expertises). Deze onderneming gespecialiseerd in maritieme bouwkunde uit het Franse Marseille vond het goed dat de duikers werden voorzien van Rolex-horloges en zij gaven regelmatig aan Rolex hun bevindingen door over de prestaties van de horloges zodat het merk de betrouwbaarheid en de functies verder konden verbeteren. Naast hun offshore-activiteiten voerde Comex ook testen uit om nieuwe technologieën te ontwikkelen die voor zijn activiteiten konden worden gebruikt.
Hiertoe behoorden de drukcabines die voor dezelfde hoge druk zorgen die je ook vindt in het diepe water en die grote problemen opleverde voor duikers en hun uitrusting. In 1988 organiseerde Comex de Hydra VIII-expeditie waarbij zes saturatieduikers afdaalden naar een diepte van 534 meter. Daarbij vestigden zij een wereldrecord voor de diepste duik in open water, een record dat nog steeds staat. Ze waren allemaal uitgerust met Sea-Dweller-horloges. Een paar jaar later, in 1992, voor het Hydra X-experiment, bereikte een Comex-duiker een gesimuleerde diepte van 701 meter in een drukcabine. Gedurende zijn 43 dagen durende missie droeg hij een Sea-Dweller.
De diepste dieptes
Rolex gaat door met het trotseren van de onderwaterdruk door voortdurend zijn horloges te verbeteren. In 2008 presenteerde het merk de Rolex Deepsea, voorzien van een gepatenteerd kastontwerp: het Ringlock-systeem. Hierdoor kan het horloge de druk van een diepte op 3900 meter weerstaan. Het systeem bevat een enigszins gewelfd saffierglas, een met stikstof verrijkt stalen compressie-ring en een kastachterkant van een titanium legering. De unidirectioneel draaibare bezel van de Rolex Deepsea is voorzien van een zwarte Cerachrom-ring met een 60-minutenverdeling waarmee de duiker veilig zijn duiktijd in de gaten kan houden.
De eigenschappen van deze hightechkeramiek zorgen voor een ring die uitzonderlijk sterk en zo goed als krasbestendig is, en waarvan de kleur niet wordt aangetast door ultraviolette straling. Dit horloge dat geschikt is voor extreme dieptes is ook voorzien van een andere exclusieve uitvinding, een die de afleesbaarheid verbetert: het Chromalight-display. Een innovatief lichtgevend materiaal dat een blauwe gloed afgeeft, is toegepast op de wijzers, uurmarkeringen en de capsule op de bezel. Het geeft bijna twee keer zo lang licht als standaard lichtgevend materiaal en de intensiteit van de gloed is ook gelijkmatiger gedurende de periode dat het licht uitstraalt.
In overeenstemming met de vereisten voor dit soort horloges, worden alle duikhorloges van Rolex getest op de diepte waarop ze gegarandeerd waterdicht zijn, vermeerderd met 25 procent. Dit betekent dat de Rolex Deepsea tijdens de laboratoriumtests onderworpen wordt aan de druk die wordt uitgeoefend op 4875 meter diepte (het horloge is gegarandeerd waterdicht tot 3900 meter) in een drukcabine die door Rolex in samenwerking met Comex is ontwikkeld.
De Rolex Deepsea vormde de inspiratie voor de Rolex Deepsea Challenge, het experimentele duikhorloge dat op 26 maart 2012 werd bevestigd aan de grijparm van de onderzeeër waarmee onderzoeker en filmmaker James Cameron naar het punt dook dat voor het laatst was bereikt door Jacques Piccard en Don Walsh in 1960: de Marianentrog. Het horloge bevatte alle technische innovaties van het merk op het gebied van waterdichtheid en was gegarandeerd waterdicht tot de extreme diepte van 12.000 meter. In de testfases wist het zelfs de druk op 15.000 meter te weerstaan. Op deze diepte heeft de centrale ring van het Ringlock-systeem te maken met een druk die gelijk is aan een gewicht van 20 ton.
